Mastocytoma u psa – objawy i możliwości leczenia

Guzy z komórek tucznych u psów są mistrzami kamuflażu i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia Twojego pupila. Dowiedz się czym jest mastocytoma u psa i jak rozpoznać i leczyć ten najczęstszy nowotwór skóry u czworonogów.

Mastocyty, zwane inaczej komórkami tucznymi, to rodzaj komórek odpornościowych (białych krwinek) występujących w tkance łącznej oraz błonach śluzowych. Psy mają wiele ich w skórze. Podstawową funkcją mastocytów jest reakcja na stany zapalne i alergie poprzez uwalnianie substancji biochemicznych, głównie histaminy i heparyny. Proces ten zwany jest degranulacją. Gdy komórki tuczne staną się nowotworowe i zaczynają szybko dzielić się w jednym miejscu, mogą utworzyć guzki na skórze (MCT). U większości psów rozwija się tylko jeden guz.

Mastocytoma należy do najczęściej występujących guzów skóry u psów i kotów, stanowi ona aż 25% ich przypadków. Podatne są na nią czworonogi, u których występowały już alergiczne choroby skóry. Większość guzów z komórek tucznych występuje wzdłuż tułowia i krocza (50%) i wzdłuż kończyn (40%), rzadziej wzdłuż głowy i szyi (10%).

Nie jest jasne, dlaczego u konkretnego psa może rozwinąć się MCT. Bardzo niewiele nowotworów ma jedną znaną przyczynę. Większość jest spowodowana złożoną mieszanką czynników środowiskowych, genetycznych i dziedzicznych. Wiadomo, że w rozwój mastocytomy zaangażowanych jest kilka mutacji genetycznych, m.in. białka o nazwie C-KIT, biorącego udział w replikacji i podziale komórek.

Chociaż każdy pies może zachorować na MCT, występują predyspozycje rasowe przedstawicieli: labrador i golden retriever, wyżłów weimarskich, berneńskich psów pasterskich oraz ras brachycefalicznych (o krótkich czaszkach i spłaszczonym pysku) pochodzenia buldogowego, takich jak:

• Boksery 
• Buldogi angielskie i francuskie
• Teriery bostońskie
• Mopsy
• Pekińczyki
• Shih tzu
• Shar pei

Guzy komórek tucznych skóry mogą wystąpić w każdym wieku i w dowolnym miejscu na ciele psa, mogą też różnić się wyglądem i udawać wiele innych, niegroźnych schorzeń – łatwo je pomylić ze znamionami, tłuszczakami lub ugryzieniami owadów. Mogą one puchnąć i się zaczerwienić, zwłaszcza gdy masa jest drapana lub lizana przez psa. Zmiany skórne mogą być obecne długo, bez większego rozrostu komórek, lub pojawić się nagle i szybko rosnąć. Guzy mogą być różnej wielkości, konsystencji i koloru, gładkie lub owrzodzone, owłosione lub bez włosów. Mogą być zlokalizowane na skórze lub pod nią.

Możliwe jest również wystąpienie u psa poważniejszych skutków ogólnoustrojowych, takich jak owrzodzenie przewodu pokarmowego, zasinienie i krwawienie otaczających tkanek, powiększenie śledziony lub wątroby- czasami z wysiękiem otrzewnowym powodującym obrzęk brzucha. Wrzody w żołądku lub jelitach mogą powodować wymioty, utratę apetytu, letarg i czarne, smoliste stolce. Rzadziej dochodzi do anafilaksji – poważnej, zagrażającej życiu reakcji alergicznej, związanej z uwalnianiem substancji chemicznych do krwi w wyniku degranulacji komórek tucznych.

W celu poprawnej diagnozy należy wykonać biopsję cienkoigłową (FNA). Polega to na pobraniu próbki komórek bezpośrednio z guza i przekazaniu ich do badania histopatologicznego pod mikroskopem. Po postawieniu diagnozy MCT, lekarz lub onkolog weterynaryjny może zalecić badanie cytologiczne, badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej lub wykonanie panelu prognostycznego na próbce tkanki. Dostarczy to informacji na temat składu genetycznego i nieprawidłowości guza, przydatnych do określenia stadium choroby oraz rokowania dla psa. Umożliwi to też lekarzowi wybór najlepszej metody leczenia.

Stopniowanie guzów określa stopień złośliwości, który jest określany na podstawie biopsji cienkoigłowej. Cały guz jest klasyfikowany od I-III, przy czym stopień I jest znacznie mniej agresywny niż stopień III. Guzy o wyższym stopniu mają większą tendencję do przerzutów:

– Stopień I – występują na skórze, uważane za łagodne, bez tendencji do rozprzestrzeniania się.

– Stopień II – rozprzestrzeniają się do tkanki pod skórą, niski stopień złośliwości z potencjałem do miejscowych przerzutów lub dalszego rozprzestrzeniania się

– Stopień III – rozprzestrzeniają się na obszary głęboko pod skórą, wysoki potencjał przerzutów i rozprzestrzeniania się, są bardzo agresywne

Stopień zaawansowania nowotworu przedstawia, w jaki sposób rozprzestrzenił się on w organizmie. Określa się to na podstawie badań guza i najbliższych węzłów chłonnych:

– Stadium 1 – pojedynczy guz bez przerzutów. Rokowanie jest bardzo dobre przy odpowiednim leczeniu.

– Stadium 2 – pojedynczy guz z przerzutami do okolicznych węzłów chłonnych. Rokowanie jest dobre.

– Stadium 3 – mnogie guzy skóry lub duży guz, który zaatakował tkankę podskórną, z zajęciem (lub bez) węzłów chłonnych. Rokowanie ostrożne, ze względu na obecność nowotworu złośliwego i przerzutów.

Stadium 4 – jeden lub więcej guzów z przerzutami do skóry, węzłów chłonnych lub narządów, lub wysoka obecność komórek tucznych we krwi. Rokowanie jest złe.

Rokowanie zależy od stopnia i stadium nowotworu w momencie diagnozy. MCT w stopniu od 1 do 2 mają wysoki wskaźnik powodzenia i zwykle kompletna resekcja guzów prowadzi do całkowitego wyleczenia. Jednak guzy o wyższym stopniu i stadium zaawansowania oraz jeśli występują przerzuty mają zazwyczaj znacznie gorsze rokowanie, w zależności od tego, jak zareagują na chemioterapię i radioterapię. Około 50% guzów komórek tucznych u psów ma charakter złośliwy i zwykle rozprzestrzeniają się na inne części ciała, takie jak śledziona, wątroba, węzły chłonne i szpik kostny, a ostatecznie prowadzą do śmierci.

W przypadku guzów o niższym stopniu złośliwości bez oznak rozprzestrzeniania się, chirurgiczne usunięcie jest prawdopodobnie najlepszą opcją. Zabieg chirurgiczny zapewni najlepszą długoterminową kontrolę, a chemioterapia rzadko jest wymagana. Jednak w przypadku guzów o wyższym stopniu złośliwości, nawet bez oznak rozprzestrzeniania się, często zaleca się połączenie operacji i chemioterapii. Kolejną opcją jest radioterapia, jeśli masa nie nadaje się do usunięcia chirurgicznego lub jeśli usunięcie chirurgiczne jest niekompletne.

Konsultacja onkologiczna z lekarzem weterynarii w celu określenia charakteru zmian, stopnia zaawansowania oraz sposobu leczenia jest niezbędną koniecznością oraz najlepszym źródłem informacji na temat tego, co jest najlepsze dla Twojego psa.