Dirofilarioza, czyli jak pasożyty mogą być groźne dla psa

Dirofilarioza u psa jest poważną i potencjalnie śmiertelną chorobą wywoływaną przez nicienia sercowego – pasożyta o nazwie Dirofilaria Immitis lub występującego podskórnie – Dirofilaria repens. Dowiedz się czym jest dirofilarioza i dlaczego profilaktyka jest najlepsza

Objawy kliniczne tych nicieni mogą być niespecyficzne co sprawia, że choroba jest trudna do zdiagnozowania i leczenia, dlatego plan profilaktyczny jest niezbędny.

Dirofilarioza to groźna choroba pasożytnicza, która powoduje ciężką niewydolność sercowo-płucną oraz uszkodzenie innych narządów u zwierząt domowych, głównie psów. Jest ona wywoływana przez pasożytnicze nicienie z rodzaju dirofilaria, głównie D. Immitis, które są przenoszone przez komary i ich ukąszenia. Pies jest żywicielem ostatecznym, co oznacza, że robaki osiągają dojrzałość oraz produkują potomstwo wewnątrz psa. Komar jest żywicielem pośrednim, co oznacza, że robaki żyją wewnątrz komara przez krótki okres przejściowy, do momentu stania się infekcyjnymi. Robaki te nazywane są „nicieniami sercowo-płucnymi”, ponieważ dorosłe osobniki bytują w sercu oraz pobliskiej tętnicy płucnej zarażonego zwierzęcia.

Dorosłe pasożyty wyglądają jak ugotowane nitki makaronu, mają od 15-36 cm długości i 3mm szerokości. Średnie obciążenie robakami psa w czasie diagnozy wynosi około 15 pasożytów, ale pojedyncza infekcja może zawierać ich nawet 250! Nicienie mogą żyć od pięciu do siedmiu lat. W tym czasie samice produkują miliony potomstwa zwanego mikrofilariami, które żyją głównie w małych naczyniach krwionośnych.

Cykl życiowy nicieni sercowych rozpoczyna się, gdy samica komara zaraża się larwami poprzez ugryzienie zainfekowanego czworonoga. Mikrofilarie rozwijają się przez następne 10 do 14 dni w jelitach komara, po czym dostają się do jego aparatu gębowego. Gdy taki komar ugryzie zdrowego psa, zarażające larwy migrują do jego krwiobiegu i przemieszczają się do serca i sąsiednich naczyń krwionośnych, dojrzewając do postaci dorosłych. U nowo zarażonego psa potrzeba około 6-7 miesięcy, aby larwy dojrzały. Dorosłe postacie łączą się wtedy w pary, a samice uwalniają swoje potomstwo do krwiobiegu, kończąc cykl życiowy. 

Robaczyca psia występuje na całym świecie. W większości problem dirofilariozy podskórnej dotyczy inwazji pasożyta gatunku Dirofilaria Repens, rzadziej gatunku Immitis. Wynika to z tego, gdyż zarażenie D. Repens przebiega zwykle bezobjawowo, co ułatwia rozprzestrzenianie się infekcji oraz utrudnia diagnostykę. Endemiczne obszarami tej parazytozy w Europie to obszary morza Śródziemnego, szczególnie Bałkany. W ostatnich latach odnotowano znaczny wzrost przypadków infekcji, w tym również w Polsce. Dzieje się to z powodu wzrostu importu zwierząt, ocieplenia klimatu oraz rozwoju turystyki (coraz częstsze zabieranie psów na wyjazdy za granicę). W naszym kraju pierwsze przypadki zarażenia nicieniem sercowym zostały zanotowane w 2009. W chwili obecnej szacuje się, że dotyka ona 25-56% populacji psów w Polsce, głównie w części centralnej, szczególnie okolice Warszawy i Radomia. Najczęściej larwy nicieni sercowo-płucnych wykrywa się u psów wychodzących często na dwór, psów polujących lub pracujących w ochronie lub służbach policyjnych.

Niestety dirofilarioza sercowo-płucna długo nie daje żadnych objawów i mija zwykle kilka lat, zanim psy wykazują kliniczne objawy zarażenia. Gdy do tego dojdzie, choroba ta jest już zwykle bardzo zaawansowana. Ogólny stan zdrowia psa, poziom jego aktywności oraz stadium choroby odgrywają rolę w pojawieniu się pierwszych objawów. Dorosłe osobniki oddziałują na serce, płuca oraz naczynia krwionośne, powodując przewlekły stan zapalny, który prowadzi do zwężenia tętnic płucnych oraz zwłóknienia otaczających tkanek. Te nieodwracalne zmiany zagrażają życiu powodując nadciśnienie płucne oraz zakłócenie pracy zastawek serca, co doprowadza do niewydolności serca i śmierci. Mogą też wpływać na nerki lub wątrobę zwierzęcia.

Najbardziej oczywistymi objawami są łagodny lecz uporczywy kaszel, duszność, zmniejszony apetyt, osłabienie, apatia, spadek masy ciała oraz niechęć do aktywności fizycznej. Wszystkie te objawy są najbardziej zauważalne po wysiłku fizycznym – psy są zdezorientowane, a nawet mdleją.
W zaawansowanych przypadkach zastoinowa niewydolność serca może powodować obrzęk brzucha i nóg z powodu gromadzenia się płynów oraz zespół Caval – gdy pasożyty rezydują w prawej komorze serca u psa. Ciężko zarażone psy mogą umrzeć nagle podczas wysiłku lub podekscytowania.

Aby wykryć dirofilariozę u psa, weterynarz wykonuje badanie krwi. Test antygenowy izoluje specyficzne białka nicieni sercowych, zwane antygenami, które są uwalniane przez dorosłe samice do krwiobiegu. U psów z dodatnim wynikiem testu antygenowego wymagane są dalsze badania diagnostyczne w celu ustalenia, czy pies może bezpiecznie poddać się leczeniu nicieni sercowych. Przed rozpoczęciem leczenia weterynarz może zalecić:

• Zdjęcia rentgenowskie klatki piersiowej – aby ocenić stopień uszkodzenia serca i płuc
• USG serca (echokardiografia) – pomocne w ocenie stopnia powiększenia oraz funkcji serca
• Dodatkowe badania krwi – w celu oceny uszkodzeń innych narządów wewnętrznych

Leczenie ma na celu zabicie dorosłych osobników i wymaga podania melarsominy w serii zastrzyków (lek Immiticide® lub Diroban®). Zwykle pies otrzymuje pierwszy zastrzyk, po którym następuje 30-dniowy okres odpoczynku, a następnie dwa kolejne zastrzyki podawane w odstępie 24 godzin. Dodatkowo czworonóg może być również leczony antybiotykiem (doksycyklina), aby zwalczyć potencjalne zakażenie bakteriami Wolbachia, oraz innym lekiem służącym do zabijania larw pasożyta.

Po zakończeniu leczenia niezbędny jest całkowity odpoczynek psa przez około 4 tygodnie. Dorosłe robaki giną w ciągu kilku dni i zaczynają się rozkładać. Po rozpadzie są przenoszone do płuc, gdzie osadzają się w małych naczyniach krwionośnych i ostatecznie są wchłaniane przez organizm. Ta resorpcja może trwać do kilku miesięcy, a większość powikłań po leczeniu jest spowodowana przez te właśnie martwe fragmenty. 

Zapobieganie nicieniom z rodzaju dirofilaria jest istotnym aspektem zarządzania chorobą, ponieważ często jest łatwiejsze i tańsze niż samo leczenie. Pamiętać należy o zastosowaniu środków ochronnych zabezpieczających przed ukąszeniem komarów, meszek,  i innych moskitów

Oprócz leków profilaktycznych, zaleca się także coroczne badanie wszystkich psów stosujących profilaktykę nicieni z rodzaju dirofilaria.  Skonsultuj się z lekarzem weterynarii, aby ustalić, który program profilaktyki nicieni sercowych jest najlepszy dla Twojego psa.